 |
| |
 |
| |
 |
| |
 |
| |
 |
| |
 |
| |
 |
| |
 |
| |
 |
„Ratuj Tenczyn” odtwarza herb rodu
Tęczyńskich
Tęczyńskich
..................................................................................
| Z przyjemnością informujemy iż „Ratuj Tenczyn” realizuje kolejny projekt polegający na odtworzeniu herbu rodu Tęczyńskich. Stowarzyszenie postanowiło odtworzyć herb Tęczyńskich na podstawie zachowanych opisów, rysunków i rzeźb znajdujących się do dziś w kilku obiektach położonych w okolicach Krzeszowic w miejscowościach należących do byłego Hrabstwa Tęczyńskiego. Najważniejszy symbol rodowy uległ bowiem zatarciu w pamięci mieszkańców i nie wszyscy wiedzą jaki jest jego rodowód. |
Herb ewoluował na przestrzeni wieków i wraz ze wzrostem potęgi rodu zyskiwał nowe elementy. W okresie średniowiecza znakiem
rozpoznawczym Tęczyńskich, będących przewodnią gałęzią starożytnego rycerskiego rodu Toporczyków, był symbol topora
bojowego ze złotym styliskiem przedstawionym na czerwonej tarczy. W ten sposób podkreślana była waleczność rodu i jego
korzenie sięgające czasów pogańskich wodzów plemiennych. Herbem Topór przedstawionym w takiej właśnie postaci Tęczyńscy
posługiwali się do pierwszej tercji XVI w. Zmiana w jego wyglądzie nastąpiła w wyniku uzyskania przez Tęczyńskich tytułu Hrabiów
Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego nadanego im w 1527 r. przez cesarza Karola V z rodu Habsburgów Szerokie kontakty
zagraniczne oraz bliskie relacje z dworem cesarskim pozwoliły Tęczyńskim na uzyskanie tak zaszczytnego wyróżnienia, które
wymagało jednak wykazania osiemsetletniej historii rodu oraz dotyczyło tylko tej linii rodziny która była w posiadaniu zamku
Tenczyn. Z tych właśnie powodów poszczególne gałęzie rodu rywalizowały o prawo do zamku a tym samym i do posługiwania się
zaszczytnym tytułem hrabiowskim. Habsburgowie udostojnili też herb Tęczyńskich który od tej pory miał tarczę czteropolową, na
niej w krzyż dwa topory i dwa dwugłowe orły cesarskie. Topory zachowały swe dotychczasowe barwy, nadal w czerwonym polu.
Pola drugie i trzecie wraz z umieszczonymi w nich dwugłowymi orłami zostały przedzielone pionowo na dwa półpola: białe i
czerwone. Herb hrabiowski Tęczyńskich uzyskał swój ostateczny kształt w wyniku przywileju cesarza Ferdynanda I z 11 IV 1561 r.:
pośrodku czteropolowej tarczy umieszczone zostało dodatkowe pole błękitne w kształcie tarczy, a na niej złoty lew w złotej
koronie na łbie, z podniesionym ogonem, stojący na tylnych łapach, z przednimi wzniesionymi, gotów do walki. Zmodyfikowano też
klejnot. Widniejący nad tarczą srebrny hełm zwieńczony został złotą koroną, nad nią zaś umieszczono złotego lwa w koronie,
identycznego jak w polu tarczy, trzymającego w prawej przedniej łapie topór. Z hełmu spływały labry w kolorze czerwonym białym i
błękitnym.
Dzięki pomocy Pani Teresy Małkowskiej-Holcerowej – historyk sztuki od kilku lat współpracującej ze stowarzyszeniem udało się
odtworzyć kształt i barwy herbu w jego najwspanialszej postaci z 1561 r.
rozpoznawczym Tęczyńskich, będących przewodnią gałęzią starożytnego rycerskiego rodu Toporczyków, był symbol topora
bojowego ze złotym styliskiem przedstawionym na czerwonej tarczy. W ten sposób podkreślana była waleczność rodu i jego
korzenie sięgające czasów pogańskich wodzów plemiennych. Herbem Topór przedstawionym w takiej właśnie postaci Tęczyńscy
posługiwali się do pierwszej tercji XVI w. Zmiana w jego wyglądzie nastąpiła w wyniku uzyskania przez Tęczyńskich tytułu Hrabiów
Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego nadanego im w 1527 r. przez cesarza Karola V z rodu Habsburgów Szerokie kontakty
zagraniczne oraz bliskie relacje z dworem cesarskim pozwoliły Tęczyńskim na uzyskanie tak zaszczytnego wyróżnienia, które
wymagało jednak wykazania osiemsetletniej historii rodu oraz dotyczyło tylko tej linii rodziny która była w posiadaniu zamku
Tenczyn. Z tych właśnie powodów poszczególne gałęzie rodu rywalizowały o prawo do zamku a tym samym i do posługiwania się
zaszczytnym tytułem hrabiowskim. Habsburgowie udostojnili też herb Tęczyńskich który od tej pory miał tarczę czteropolową, na
niej w krzyż dwa topory i dwa dwugłowe orły cesarskie. Topory zachowały swe dotychczasowe barwy, nadal w czerwonym polu.
Pola drugie i trzecie wraz z umieszczonymi w nich dwugłowymi orłami zostały przedzielone pionowo na dwa półpola: białe i
czerwone. Herb hrabiowski Tęczyńskich uzyskał swój ostateczny kształt w wyniku przywileju cesarza Ferdynanda I z 11 IV 1561 r.:
pośrodku czteropolowej tarczy umieszczone zostało dodatkowe pole błękitne w kształcie tarczy, a na niej złoty lew w złotej
koronie na łbie, z podniesionym ogonem, stojący na tylnych łapach, z przednimi wzniesionymi, gotów do walki. Zmodyfikowano też
klejnot. Widniejący nad tarczą srebrny hełm zwieńczony został złotą koroną, nad nią zaś umieszczono złotego lwa w koronie,
identycznego jak w polu tarczy, trzymającego w prawej przedniej łapie topór. Z hełmu spływały labry w kolorze czerwonym białym i
błękitnym.
Dzięki pomocy Pani Teresy Małkowskiej-Holcerowej – historyk sztuki od kilku lat współpracującej ze stowarzyszeniem udało się
odtworzyć kształt i barwy herbu w jego najwspanialszej postaci z 1561 r.
| Herb Tęczyńskich w wersji z 1561 r. |
Zaznaczyć należy iż wzorzec herbu hrabiowskiego opisany przez wystawcę przywileju z 1561 r. nie był przez Tęczyńskich zbyt
rygorystycznie przestrzegany (w wielu przypadkach zmieniono np. strony po których rozmieszczone były jego elementy).
Przykładem może być herb z portretu Jana Magnusa Tęczyńskiego – ostatniego z rodu, zmarłego w 1637 r. i pochowanego w
kościele w Tenczynku. W kilku miejscach w okolicach Krzeszowic możemy do dziś podziwiać oryginalne herby Tęczyńskich. Nad
basztą wjazdową zamku Tenczyn do dzisiaj zachował się sporych rozmiarów kamienny kartusz z herbem hrabiowskim Tęczyńskich.
Nad portalem głównego wejścia do kościoła w klasztorze Karmelitów w Czernej znajduje się doskonale zachowany herb
Tęczyńskich którzy ufundowali erem w XVII w. Odtworzenie herbu Tęczyńskich jest pierwszym krokiem do rekonstrukcji proporca
Tęczyńskich jaką planuje wykonać stowarzyszenie „Ratuj Tenczyn”.
rygorystycznie przestrzegany (w wielu przypadkach zmieniono np. strony po których rozmieszczone były jego elementy).
Przykładem może być herb z portretu Jana Magnusa Tęczyńskiego – ostatniego z rodu, zmarłego w 1637 r. i pochowanego w
kościele w Tenczynku. W kilku miejscach w okolicach Krzeszowic możemy do dziś podziwiać oryginalne herby Tęczyńskich. Nad
basztą wjazdową zamku Tenczyn do dzisiaj zachował się sporych rozmiarów kamienny kartusz z herbem hrabiowskim Tęczyńskich.
Nad portalem głównego wejścia do kościoła w klasztorze Karmelitów w Czernej znajduje się doskonale zachowany herb
Tęczyńskich którzy ufundowali erem w XVII w. Odtworzenie herbu Tęczyńskich jest pierwszym krokiem do rekonstrukcji proporca
Tęczyńskich jaką planuje wykonać stowarzyszenie „Ratuj Tenczyn”.
Herb Tęczyńskich z portretu Jana Magnusa Tęczyńskiego – lata 30 -te XVII w.